Una at Ikalawang Wika ng mga Hanunuo Mangyan

Una at

Ikalawang Wika ng mga

Hanunuo Mangyan

Inihanda nina:

     Calbayog, Erica

     Andal, Zaldy D.

     Pereña, Bryan Adam

     Arellano, Mariel A.

     Rayos, Charlyn C.

Unang Wika

Ø Paniniwala sa Diyos

Sa Diyos, sa kaybi mga timpo, sila mga tribo Hanunuo unman magpaniwala sa Diyos, ti kanila pagpaniwalaan ay osa ka tawo may emaw kakayahang ng mga labang kanila tawag sa kanya ay pandaniwan.

Ø Kasalan

Pagkalihun ti lulubungan bag-o bul-in ti but-ol. Tinitipon

ti mga but-ol al pag buwatan mga Lambong, Nu may emaw kasiyahan o kasalan nagpatukaw sa mga tukawan pagbuwatin usa buhi tawo mga gulang ng babayi at lalaki o laki at Ido ti kaiba.

Ø Pagtatanim

Sa kanmi Hanunuo, Ti paniniwala nila tungkol sa

pagtatanim ay katida:Bag-o mananum ay sa kanilang kaingin ay may paminhian pag paray ti ipamgas dapat may pito ka tugda bubudan bago mamamgas.

Ø Paglalakbay

Unman poydi manlakaw no mag-uni ti korkoro dahil

adok madrugan sa dalanm tulad ng magpanipol, maglumi, magkaranas sa marikot ang maglabog sa daga.

Ø Pamumuhay

Ti tribo Hanunuo, kanila karabuhian ay magtanum mga

halaman, saging,niyog, kaykayo, kamote, mais ag paray. Ti trabaho babayi ay maghabol ramit kumot ag magbuwat tursi sa pamamagitan osa ka burok wakat magbuwat ag song ag pag-epabli nida.

Unman poydi mangaun bag-o bool mais ang paray sa

tanman no balaw tipon ti magkakamag-anak dahil magkamay emaw ti bawat osa nang sakit.

Ø Kaparusahan

No may nabuwat kasalanan, hintay ti parusa?

Nagkaribgan ti magpinsan, ti kaparusahan ang pag-

iyamot sa dagat.

Pangalawang Wika

Ø Paniniwala sa Diyos

Noong unang panahion, ang tribong Hanunuo ay hindi pa naniniwala sa Diyos. Ang pinaniniwalaan lang ay isang taong may kakayahang magpalayas o magpaalis ng masamang Espirito na tinatawag na albularyo o manggagamot.

Ø Kasalan

Hinuhukay ang mga inilibing upang kunin ang mga buto. Binubuo ulit ang mga buto at ginagawan ng mga damit. Kapag may mga okasyon ay kasama rin sila halimbawa na nga ay sa kasalan. Pinauupo sa upuan at ginagawang parang mga buhay na taosa okasyong ito mga magulang ang saksi: Lolo-laki at Lola-Ido.

Ø Pagtatanim

Sa mga Hanunuo, ang kanilang paniniwala tungkol sa

pagtatanim ay ganito: Palay ang kanilang itinatanim sa kaingin; dapat bago sumapit ang pagtatanim o paghahasik ng palay, kailangang may pitong butas na sa paminhian.

Ø Paglalakbay

Hindi pwedeng umalis kapag biglang humuni ang ibong

kulo-kulo sapagkat ayon sa kanilang pamahiin ay may maririnig sa daan , halimbawa, may sumisipol, umiiyak, mga kaluskos at kung anu-anong lumalagapak sa lupa.

Ø Pamumuhay

Ang ikinabubuhay nila ay magtanim ng mga halaman

tulad ng saging, niyog, balinghoy, mais at palay. Ang trabaho ng mga kababaihan ay maghabi ng tapis, kumot at porselas (beads), naggagawa ng sinulid sa pamamagitan ng halamang bagin; para itong bulak at ito ay ibinebenta nila.

Hindi pwedeng kumain o kumuha ng mais at palay sa

kaingin kung hindi pisan-pisan o magkakasama ang magkakamag-anak dahil maaaring magkaroon ng karamdaman o sakit ang bawat isa.

Ø Kaparusahan

Kapag nakagagawa ng kasalanan, ano ang

kaparusahan?

         

Nagkagustuhan ang mag-pinsan, ang kaparusahan ay maaaring itapon sa dagat.

TALASALITAAN

NAGKARAIBGAN – NAGKAGUSTUHAN

MANGAYAW – MAGBIGAY

OGSONG – PORSELAS

MANGIYAW – MAGKATAY

BULAWAN – GINTO

MAMAMGAS – MAGHASIK

UNMAN – WALA

PAMAHION – PAMAHIIN

MADNUGAN – MARINIG

MAGLUMI – MAG-IYAK

BABAYE – BABAE

KAYKAYO – BALINGHOY

MAGHABOL RAMIT – MAGHABI NG TAPIS

LABANG – MASAMANG ESPIRITO

MAGBUWAT TURSI – MAGGAWA NG SINULID

KAUN – KAIN

BAHAW – ALMUSAL

YABAS – TANGHALIAN

YAPUN – HAPUNAN

YABE – GABI

HAYGA – BAKIT

UNO – ANO

NAAN YI – NASAN NA

MARINO – MAGANDA

MALAGTI – MAPUTI

MABIRO – MAITIM

BUL-A – KUNIN

LAON – MALAKI

DIING – MALIIT

LAMBONG – DAMIT

ADOK – MARAMI

LUMAKAW – LUMAKAD

KANMI – KAMI

MAG-ADAL – MAG-ARAL

KAPERA – MAGKANO

LULOD – PAA

KAMANG – KAMAY

ADOK PAGSARAMAT!...

MARAMING SALAMAT!...