UNA AT IKALAWANG WIKA NG MGA ILOKANO

UNA AT IKALAWANG WIKA NG MGA ILOKANO

Ang pananaliksik na ito ay nakatuon sa pagkatuto ng tagalog ng isang taal na Ilocano. Nagkakaroon ng karagdagang impormasyon ukol sa mga tradisyon , paniniwala at kaugalian ng mga Ilocano , nagkakaroon din ng talasalitaan na nagbukas sa aming kaisipan at dumagdag sa kaalaman.

          Ang mga Ilocano ay may  mga  nakaugalian na, kung saan parte na ng kanilang buhay. Halimbawa sa kanilang pang-araw-araw na pagdulog sa mesa , hindi nawawala ang “bagoong ‘’ na kanilang ginagawang pampalasa lalo  na sa lutong gulay.Isang kaugaliang hindi nawawala sa kanila.

          Nasa tradisyon naman nila na sa pamamanhikan ay nagbibigay ng kaukulang dote ang lalaki sa magulang ng babae, upang sa darating na panahonkung sila man ay magkapamilya,ito ang kanilang panimula o puhunan.At kung sa pagkakasal na, ang babae ay nakatalukbong ng puting tela na sakay sa tinatawag na “kanga o paragos’’ na hila ng kalabaw.

          Sa kanila namang paniniwala ay dapat na ang lahat ng kamag-anak ng namatayan ay kailangang magtali ng putting tela sa noo upang pagbibigay galang sa namatay at ang kaluluwa niya ay magtungo sa langit.

          Sa karagdagang impormasyon, may mga salitang hindi na karaniwang ginagamit at unti- unti nang namamatay. Hindi rin nila naiisalin ang kanilang wika sa kanilang mga anak sapagkat  sa kagustuhan nila na makasabay sa  wikain ng kanilang nakakasalimuha.

          Sa pagpapatuloy ng pananaliksik tungkol sa wika ng Ilocano at mga impormasyon ukol dito ay kahit ang kinapanayam ay may mga nakalimutan na at hindi na naiisagawa, tulad ng pagpapasyon at iba pa. Narito ang ilang mga salitang Ilocano na salin sa Filipino.

A		B		K		D
abo	dapo	bakit	apay	kabila	bangir	dagdagan	nayunan
akin	bagik	bahay	balay	kagabi	Di rabii	dahil	gapo
akyat	umuli	bait	singpet	kaibigan	gayem	dahon	bulong
aga	nasapa	baliw	bagtit	kain	manga	dasal	luwalo
agad	dagus	balot	balkot	kulam	sida	dibdib	barukong
ahas	uleg	binata	baro	kulang	kurang	dilaw	duyaw
alak	arak	buhay	biag	kulo	burek	dilim	sipnget
alat	naapgad	bunso	kimot	kunin	alaen	doon	idiay
asim	alsem	butas	abot	kurot	kiddel	dugo	dara
away	apa	buto	tulang	kuya	manong	duwag	takrot

E		G		H		I
edad	tawen	gagamba	lawlawa	hagdan	agdan	iba	sabali
ewan	Madik ammo	gamot	agas	hagis	purwak	ibig	kayat
		ganda	napintas	halik	ungngo	ibon	billit
		gisingin	riingen	haluin	kiwaren	igib	sakdo
		gulat	nakigtot	hambog	lastog	ihagis	ipurwak
		gulay	nateng	hintay	aguray	ihaw	tuno
		gulok	buneng	hirap	rigat	ilaw	silaw
		gunting	karteb	hiya	baen	impo	apong
		gusto	kayat	hukayin	kinali	ipon	urnong
		gutom	bisin	hulog	tinnag	itim	nangiset

L		M		N		NG
labas	ruwar	mabaho	nabangsit	nadampot	napidot	ngalan	nagan
lakad	pagna	mabagsik	naunget	nagbalik	nagsubli	ngatal	tigerger
lakarin	pagnaen	magkapatid	agkabsat	naghati	nagbingay	ngayon	tatta
laki	dakkel	magkasama	agkadua	naligo	nagbigos	ngiti	isem
laglag	tinnag	magsasaka	agtaltalon	nasaan	ayan na
lansa	langsi	mahal	Ay-ayaten	natapos	nalpas
ligawan	aremen	masipag	nagaget	natira	nabati
lilim	linong	mataba	nalukmeg	naunawaan	natarusan
linamnam	imas	mukha	rupa	nawala	napukaw
loob	uneg	multo	alalya	niyapos	inarakup

P		S		T		U
Pabayaan	baybayan	sabihin	Ibaga	takbo	taray	ubo	uyek
pakla	nasugpet	saglit	aguray	takluban	kaluban	ubusin	ibusen
pako	lansa	salita	sao	taggutom	tagbisin	ulam	sida
pagkain	makan	samahan	kadwaan	tag-init	tagpudot	ulan	tudo
pagod	bannog	sambutin	sippawen	tag-ulan	tagtudo	uling	uging
pikit	kidem	sayaw	sala	tahan	sardeng	umalis	pumanaw
pinto	ruwangan	selos	imon	tainga	lapayag	umigib	nagsakdo
pinulot	pinidot	sigaw	riyaw	talo	naabak	unan	pungan
pula	nalabbaga	silangan	daya	talupan	ukisan	unggoy	bakes
puti	puraw	sira	dael	tubig	danum	utos	baon

	W		Y
	wakas	nalpas	yabang	lastog
	wagi	nangabak	yakagin	ayaban
	Wala	awan	yakap	arakup
	walis	karaed	yakapin	arakupen
	wasak	nadadael	yamot	unget
			yapak	nakasaka
			yari	aramid
			yata	wensa
			yuko	Dumog
			yumao	natay

s